Oude affiches en wandplaten

In deze nieuwe rubriek zullen wij met enige regelmaat affiches en wand- of schoolplaten uit of over de tweede wereldoorlog publiceren.
Een deel daarvan werd ontleend aan de website-collectie van de Koninklijke Bibliotheek / Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie.

Geplaatst okt. 2006:

De vrouw die nadenkt

Bij de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 presenteerde een nieuwe Nederlandse partij zich met een modern verkiezingsaffiche. Met een geëmancipeerde boodschap. Of toch niet? Uit het zwarte overhemd en de manchetknoop op de mouw van de vrouw bleek de politieke richting. De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), met voorman Anton Mussert, was een nationaal-socialistische partij, net als de NSDAP van Adolf Hitler. Mussert wilde de 'verrotte' democratie langs parlementaire weg afschaffen, bij meerderheid van stemmen. In 1940 werd de democratie niet weggestemd, maar door de Duitse bezetter uitgeschakeld.

In de denkbeelden van Musserts beweging speelde de gehuwde vrouw maatschappelijk gezien totaal geen rol. De vrouw moest het huwelijk zien als een opdracht. Zij moest één zijn met de man die ze trouwde. Zijn moeilijkheden waren ook de hare. Door een leven van toewijding en zelfopoffering bewees de Nederlandse vrouw de gemeenschap een dienst. Het was de taak van de moeder haar kinderen op te voeden tot goede "volksgenoten".

Tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten van 1935 richtte de NSB zich speciaal tot de Nederlandse vrouw. In de verkiezingscampagne werden vrouwen voor de keus gesteld. "Wilt Gij Uw roeping als vrouw volgen? Stemt dan Mussert! Of wilt Ge bootwerkster worden. En wilt Ge Uw heiligste gevoelens vertrapt en bedoezeld zien? Stemt dan maar Moskou!"
[Bedoeld zal zijn bezoedeld in plaats van bedoezeld EZ]

Bij deze verkiezingen voor de Provinciale Staten van 1935 kreeg de NSB acht procent van de stemmen. Daarna kalfde de aanhang van de partij snel weer af. Bij de Statenverkiezingen van 1939 was het percentage NSB-stemmers ten opzichte van 1935 gehalveerd.
Mussert, symbool van de collaboratie, kreeg na de oorlog de doodstraf. Hij is in 1946 gefusilleerd.

Bron: www.hetgeheugenvannederland.nl,   www.anno.nl  en  www.allesoveroorlog.mysites.nl
 

Eerder geplaatst:


Schoolwandplaat "Vrouwen in het verzet"
 

Deze fraaie schoolplaat over de tweede wereldoorlog werd gemaakt door mevrouw Heleen van der Wusten. Hij toont op welke verschillende manieren  vrouwen een bijdrage leverden aan het verzet tegen de bezetter. Vrouwen hadden het in dat opzicht iets makkelijker dan mannen, omdat ze minder snel verdacht werden van verzetsactiviteiten. Maar het bleef natuurlijk gevaarlijk werk wat ze deden.
De plaat werd rond 1980 gemaakt in opdracht van minister Pais, en verspreid over een groot aantal middelbare scholen, tegelijk met nog twee schoolplaten van haar hand, te weten over kinderarbeid en over Aletta Jacobs.


Wij laten thans een aantal oorlogsaffiches volgen die een product waren van de Duitse propagandamachine.
In 1941 kwam de de propaganda voor het nationaal-socialisme op gang, en de bezetter gebruikte daarvoor veelvuldig affiches.

Oproep voor de Waffen SS

Het Nederlandse 'broedervolk' werd opgeroepen met Hitler-Duitsland tegen de vijanden van het Derde Rijk ten strijde te trekken. Met wervende affiches werden jonge Nederlandse mannen opgeroepen toe te treden tot de Waffen SS.


Met Duitschland voor vrij Nederland, een verwarrende tekst

De propaganda-actie "Met Duitschland..." werd door de NSB goed voorbereid. Van de in totaal vier slagzinnen werden maar liefst 150.000 affiches gedrukt. Reclamebureaus hingen 20.000 stuks op aan officiële aanplakzuilen. De Nederlandse Spoorwegen hingen er 6000 op in stations.

Zowel tegenstanders als NSB'ers zelf hadden moeite met de interpretatie van de slagzin "Met Duitschland voor Vrij Nederland". Wat werd onder "vrij" verstaan? Het NSB hoofdkwartier meldde desgevraagd: "Ware vrijheid weet zich verbonden door het groepsbelang en vervolgens door het gemeenschapsbelang". En zo moest het Nederlandse volk zich in vrijheid verbonden voelen met het Duitse volk, hetgeen natuurlijk geenszins het geval was! Tot ergernis van de Duitsers werd het in Nederland een nationale sport om zoveel mogelijk politieke affiches af te scheuren of te bekladden met kreten als OZO (Oranje zal overwinnen), RAF (Royal Air Force) of een simpele grote W (Wilhelmina).
Affiche beklad met "OZO"


Koenraad, een totale mislukking!

Bij de propaganda voor de Nederlandsche Arbeidsdienst werd de figuur "Koenraad" geïntroduceerd. Hij stond model voor de ware "Hollandsche jongen", moedig en behulpzaam.

De campagne werd een totale mislukking. Al gauw kreeg Koenraad de bijnaam "Dollefie Sallefie". De Groningse kunstenaar en verzetsman H.N Werkman schreef op 28 september 1942 in zijn dagboek: "Koenraad hebben ze voorgoed belachelijk gemaakt door die plaatjes en zij zijn zelf zoo snugger om dat te snappen want die serie is stopgezet".

 

 


De opgewekte toon van de propaganda-affiches van de bezetter staat in schril contrast met de werkelijkheid zoals die zich, ook via aanplakbiljetten, aan de bevolking opdringt:

15 mei 1940, mededeling aan de geëvacueerden

Klik op de afbeelding hiernaast om hem tot leesbare tekst te vergroten!
Klik daarna op de terugknop van uw browser om terug te keren.

4 maart 1942, waarschuwing i.v.m. sabotage

Klik op de afbeelding hiernaast om hem tot leesbare tekst te vergroten!
Klik daarna op de terugknop van uw browser om terug te keren.

1943. Oproep aan de burgers van Heiloo om zich te melden voor de arbeidsinzet

Klik op de afbeelding hiernaast om hem tot leesbare tekst te vergroten!
Klik daarna op de terugknop van uw browser om terug te keren.

9 oktober 1944, rijwielvordering
De toestand wordt grimmig, er wordt gedreigd met executies als niet alle fietsen worden ingeleverd.
Klik op de afbeelding hiernaast om hem tot leesbare tekst te vergroten!
Klik daarna op de terugknop van uw browser om terug te keren.